سرویس اجتماعی- مهدی برازنده:

به گزارش کیهان، کلیدواژه‌های جمعیت، سیاه‌چاله جمعیتی، پنجره جمعیت، جوانی و سالخوردگی جمعیت و موضوعات مرتبط با مسائل جمعیتی همچون بسیاری از نقاط دنیا چندسالی است که تبدیل به مسئله‌ای ملی و راهبردی در کشور ما شده است، به گونه‌ای که طبق برنامه‌ای که مجلس شورای اسلامی در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تصویب کرده است، باید تا سال 1406 نرخ باروری کشور را به 2.1 برسانیم، حال آنکه این عدد در سال 1401 به 1.66 رسیده است و هنوز آماری از سال 1402 موجود نیست.
طبیعتاً از آنجا که رشد جمعیت و خصوصاً وجود جمعیتِ جوانِ کارآمد از نقاط قوت هر کشور به شمار می‌رود، انتظار می‌رود که علاوه‌بر مسئولان و متولیان حوزه جمعیت، رسانه‌ها و دستگاه‌های فرهنگی نیز برای تحقق این مهم گام‌های اساسی و اثربخش بردارند، کمااینکه به گفته مسئولان تاکنون 50 درصد از قانون جوانی جمعیت به اجرا درآمده و در صورتی که این قانون خصوصاً در حوزه فرهنگی و معیشتی نمود بیشتری در جامعه و خانواده‌ها داشته باشد، می‌تواند ما را از بحران‌هایی مثل سونامی سالمندی و کاهش جمعیت در سال‌های آینده نجات دهد.
یکی از ابزارهای اثربخش برای افزایش جمعیت، اِعمال قانون جامع و کاملی مثل قانون جوانی جمعیت است که بیش از دو سال از تصویب و اجرای آن می‌گذرد، با این حال به نظر می‌رسد یک‌سری انتقادهای توام با سوگیری و جهت‌گیری سیاسی همواره بر سر این قانون وجود داشته است و البته دارد.  اخیراً روزنامه اصلاح‌طلب «هم‌میهن» در یادداشتی عجیب به انتقاد صریح و تند نسبت به این قانون پرداخته و عنوان کرده است «مردم از ازدواج و فرزندآوری رویگردان نشده‌اند بلکه سیاست‌های نادرست اقتصادی آنان را ناامید از ازدواج و فرزندآوری کرده است. لذا صدها هزار میلیاردی که باید صرف اشتغال و سرمایه‌گذاری می‌شد در چاه ویل این قانون (جوانی جمعیت) ریخته شد و نتیجه آن کاهش ۱۵ درصدی ازدواج و کاهش بیش از ۵ درصدی فرزندآوری و افزایش مرگ و میر و کاهش میانگین سن افراد فوت‌شده است، به عبارت دیگر دستاوردهای بزرگ و البته منفی این قانون هستند. نتیجه هر قانونی که در خارج از صحن مجلس و به دور از چشم مردم نوشته شود و بودجه‌های عمومی را در مسیر آن تلف کنند و تورم سنگینی را به مردم بار نماید بهتر از این نخواهد بود.»
در واقع موضع‌گیری این روزنامه، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را باعث و بانی کاهش جمعیت کشور دانسته است! و در ادامه معتقد است که دور از چشم مردم تدوین شده، تورم‌زا بوده و مبنای عاقلانه و علمی ندارد.
برای بررسی مفید یا زیان بار بودن قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت»، گفت‌وگوهایی با رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت مجلس شورای اسلامی و همچنین معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی داشته‌ایم و نظر آن‌ها را به عنوان بخشی از طراحان و متولیان و مجریان قانون مذکور جویا شده‌ایم.
 برکات اجرای نصفه و نیمه یک قانون
در این رابطه، «امیرحسین بانکی‌پور»، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی و رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت مجلس در گفت‌وگو با کیهان آماری از میزان موالید در کشور ارائه داد و اظهار داشت: «میزان موالید ما از سال 1394 از یک میلیون 580 هزار مورد تا سال گذشته به یک میلیون و 40 هزار تولد رسیده است؛ به عبارتی 540 هزار مورد تولد کم شده و شاهد سقوط آزاد جمعیت طی 7 سال گذشته بودیم. در عین حال، اکنون قانون جوانی جمعیت جلوی سقوط آزاد جمعیت کشور را گرفته است، به عبارتی از این 540 هزار کاهش، در سال گذشته فقط 40 هزار تولد کمتر از سال قبل از آن داشتیم، این درحالی است که در این مدت از تعداد مادران سنین 25 تا 40 سال ما که بیشترین باروری را دارند 2.5 میلیون نفر کمتر شده است، یعنی به طور طبیعی به علت کاهش تعداد مادران باید سقوط آزاد جمعیت ادامه پیدا می‌کرد، اما اجرای 50 درصدی قانون جوانی جمعیت، جلوی این سقوط آزاد را گرفت. بعضی عزیزان بدون آنکه بدانند ما در یک سقوط آزاد قرار گرفته بودیم، با استناد به کاهش 40 هزار تولد، اعلام می‌کنند که قانون جوانی جمعیت باعث این کاهش بوده است!»
بانکی‌پور ادامه داد: «در 10 سال گذشته آمار ازدواج کشورمان نیز از 890 هزار مورد به 540 هزار مورد کاهش یافته است و شاهد کاهش حدود 40 درصدی تعداد ازدواج در ایران بوده‌ایم. در این مورد نیز قانون جوانی جمعیت، جلوی سقوط آزاد آمار ازدواج را گرفته است، به طوری که در سال گذشته شاهد آمار آنچنانی در کاهش ازدواج نبودیم. البته معتقدیم که اگر قانون جوانی جمعیت به جای 50 درصد، کامل اجرا می‌شد، اکنون شاهد افزایش بیشتر موالید و ازدواج بودیم.» 
 وضعیت کنونی جمعیت
 نتیجه سیاست‌های غلط تنظیم خانواده است
وی در ادامه آمار و ارقام کنونی جمعیت را نتیجه سیاست‌های تنظیم خانواده در دهه 70 می‌داند و می‌گوید: «نتیجه این سیاست‌هاست که می‌بینیم امروز تعداد مادران در کشور به صورت میلیونی کاهش پیدا می‌کند.»
 روند علمی تدوین قانون جوانی جمعیت
رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت در پاسخ به انتقادات دیگری در مورد تدوین قانون مذکور به دور از چشم مردم و ایجاد تورم به واسطه این قانون گفت: «در مورد تورم باید گفت که سال گذشته سازمان برنامه و بودجه اصلا بودجه‌ای برای جوانی جمعیت اختصاص نداد، ضمنا اقداماتی در این قانون مثل واگذاری خودرو و زمین به خانواده‌ها و اقداماتی از این دست، هیچ بار مالی برجای نگذاشت، بنابراین برخی اظهارات درباره اثربخش نبودن قانون جوانی جمعیت، با هدف سوءاستفاده از بی‌اطلاعی برخی افراد در جامعه عنوان می‌شود.»
بانکی‌پور افزود: «در مورد شبهه مبنای علمی نداشتن قانون جوانی جمعیت نیز باید گفت که 
9 هزار نفر ساعت جلسات کارشناسی برای تدوین قانون جوانی جمعیت تشکیل شده است، ضمنا هر گروه کارشناس که ادعایی داشت و به ما اطلاع می‌داد که نظری برای این قانون دارد، ما نظر او را ظرف 48 ساعت دریافت می‌کردیم، همچنین پژوهشکده‌های مختلف علمی برای تدوین این قانون درگیر شدند، بنابراین این قانون علمی بوده و به دور از چشم مردم تصویب نشده و نمونه‌هایی از این قانون که در هر مرحله توسط کارشناسان بررسی می‌شد، در معرض دید عموم قرار گرفته و تاکنون کمتر قانونی مثل قانون جوانی جمعیت چنین شرایطی داشته است، پس این حرف‌ها، حرف‌هایی عوامانه و با سوگیری‌های مختلف است.»
 قانون جوانی جمعیت 
قطعاً در افزایش فرزند‌آوری مؤثر بوده است
در رابطه با اثربخشی قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، «حسین فرشیدی»، معاون بهداشت وزیر بهداشت نیز در گفت‌وگو با کیهان اظهار داشت: «شیب کاهش جمعیت کشور بسیار تند بود و اکنون کند شده است، به عبارتی وقتی آمار کاهش جمعیت را از سال 1399 مشاهده می‌کنیم، بنا به این آمار هرچه به سال 1402 و امسال نزدیک می‌شویم، کندتر شده و به یک چهارم پیش از آن رسیده است.»
وی در پاسخ به این سؤال که آیا این ادعا که قانون جوانی جمعیت مسبب کاهش نزولی آمار رشد جمعیت بوده درست است، گفت: «اگر قانون جوانی جمعیت نبود، قطعاً شاهد کاسته شدن از نرخ کاهش جمعیت نبودیم. از جهت‌های مختلف شاهد هستیم که وزارت راه و شهرسازی به خانواده‌های دارای فرزند سوم زمین اعطا می‌کند و یا نهادهای دیگر نیز به نوبه خود یک‌سری بسته‌های تشویقی ارائه می‌کنند، اگرچه سرعت این اقدامات باید بالاتر برود و مثلا وقتی قرار است که بانک‌ها به افراد وام تشویقی بدهند، سریعاً این اقدام را انجام دهند یا خودروساز‌ها در تحویل خودرو به خانواده‌ها سرعت ببخشند. بنابراین قانون جوانی جمعیت قطعاً در افزایش فرزند‌آوری مؤثر بوده و تاثیر منفی این قانون بر رشد جمعیت را تکذیب می‌کنیم.»